Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 27 marca 2024 roku powód – Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej – B. S. kwoty 17.463,50 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 10 października 2023 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 1 września 2022 roku zawarł z pozwaną umowę pożyczki w rachunku numer (...), mocą której wypłacił na jej rzecz kwotę 17.439,83 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 96 ratach w wysokości 293,02 zł każda, w terminie do 1 września 2030 roku. Powód podniósł, że pozwana obsługiwała pożyczkę zgodnie z umową, jednakże zaprzestała dokonywania płatności, wobec czego została wezwana do spłaty zadłużenia, a następnie umowa została wypowiedziana. W konsekwencji powodowi przysługuje wymagalne roszczenie o zapłatę kwoty 17.463,50 zł, na które składa się kapitał w kwocie 15.925,78 zł oraz odsetki od zadłużenia przeterminowanego w kwocie 1.537,72 zł.

(pozew – k. 4-5)

W odpowiedzi na pozew złożonej w dniu 18 czerwca 2024 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana zaprzeczyła, jakoby zawarła z powodem umowę pożyczki. Przyznała, że w dniu 1 września 2022 roku z jej rachunku bankowego zostały wypłacone środki pieniężne w wysokości 400 zł oraz zrealizowane zostały przelewy na łączną kwotę 15.000 zł. Podniosła jednak, że takich środków wcześniej na koncie nie posiadała i nie miała zdolności kredytowej do zaciągnięcia pożyczki w tej wysokości. W ocenie pozwanej stała się ona ofiarą przestępstwa i niedziałających bankowych procedur bezpieczeństwa.

(odpowiedź na pozew – k. 39-40v)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. S. nie korzysta na co dzień z Internetu. Konto bankowe posiada jedynie w celu otrzymywania zasiłku i używa go w ograniczonym zakresie – do odbierania zasiłku, sprawdzania salda na koncie, wypłaty pieniędzy z bankomatu. Z uwagi na niskie lub nieewidencjonowane dochody nie zawierała innych umów z bankami, a jedynie skorzystała z usług innych placówek udzielających pożyczek. W okolicach świąt Wielkanocnych 2022 roku zadzwonił do niej przedstawiciel Banku (...) S.A., w którym posiadała rachunek, z propozycją udzielenia kredytu, którą B. S. odrzuciła, wskazując na swoje niskie zarobki.

W okolicach maja-czerwca 2022 roku B. S. skorzystała z aplikacji V., za pomocą której chciała sprzedać część swojej odzieży. Po wystawieniu ogłoszeń otrzymała znaczną liczbę wiadomości, w tym z prośbami o kontakt mailowy, które to, uwzględniając jej nieczęstą styczność z technologią, okazały się dla niej przytłaczające. Po 2-3 dniach B. S. porzuciła swój pomysł o używaniu aplikacji V. i powróciła do wykorzystywania telefonu do wykonywania połączeń telefonicznych i ich odbierania.

(zeznania B. S. – protokół rozprawy – 00:02:27 k. 172v-173)

Bank (...) S.A. otrzymał wniosek o udzielenie osobie posługującej się danymi personalnymi i teleadresowymi B. S. pożyczki ekspresowej „klik gotówka” w wysokości 15.000 zł na okres 96 miesięcy.

Zgodnie z otrzymanym wnioskiem Bank (...) S.A. sporządził umowę pożyczki ekspresowej numer (...) P./2022 datowaną na dzień 1 września 2022 roku, zgodnie z którą bank miał udzielić B. S. pożyczki w kwocie 17.439,83 zł na okres od dnia 1 września 2022 roku do dnia 1 września 2030 roku, z przeznaczeniem kwoty 15.000 zł na cel konsumpcyjny oraz z przeznaczeniem kwoty 2.439,83 zł na pokrycie kosztów prowizji za udzielenie pożyczki. Wypłata kapitału miała nastąpić w ten sposób, że kwota pożyczki miała zostać pomniejszona o prowizję w wysokości 2.439,83 zł, zaś kwota 15.000 zł miała zostać wypłacona na rachunek bankowy pozwanej o numerze (...).

Zgodnie z umową, kwota pożyczki była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę zmiennej stopy bazowej pożyczki ekspresowej oraz marży, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 12,99% (w tym 6,97% stopy bazowej oraz 6,2% marży).

Pożyczka miała być spłacona w równych ratach kapitałowo-odsetkowych w wysokości 293,02 zł każda z wyjątkiem ostatniej raty wyrównującej.

Zgodnie z projektem umowy od dnia powstania zadłużenia przeterminowanego do dnia poprzedzającego jego spłatę bank pobierał odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, które w dniu zawarcia umowy wynosiły 24% w stosunku rocznym.

(wydruk wniosku, k. 68; projekt umowy, k. 21-25)

W dniu 1 września 2025 roku bank wypłacił kwotę pożyczki w ten sposób, że kwotę 15.000 zł przelał na rachunek bankowy pozwanej o numerze (...), zaś kwotę 2.439,83 zł potrącił na poczet zastrzeżonej w projekcie umowy prowizji.

(historia operacji na rachunku, k. 30, 150)

W dniu 1 września 2025 roku z rachunku bankowego pozwanej o numerze (...) wypłacono przez bankomat, przy wykorzystaniu kodu Blik, kwotę 400 zł.

W dniu 2 września 2025 roku z tego samego rachunku dokonano czterech przelewów środków pieniężnych: na rzecz I. H. w wysokości 10.000 zł, na rzecz Gara J. w wysokości 2.000 zł, na rzecz W. A. w wysokości 2.000 zł oraz na rzecz V. w wysokości 1.000 złotych.

(historia operacji na rachunku, k. 150; zeznania B. S., k. 172)

Pozwana otrzymała od banku wiadomość SMS zawierającą podziękowanie za dokonanie transakcji. Zaskoczona tym faktem zalogowała się do aplikacji banku zainstalowanej w telefonie, gdzie dostrzegła, że z jej rachunku zostały wypłacone jej dotychczasowe oszczędności w wysokości 400 zł oraz kwota 15.000 zł, której nigdy wcześniej nie miała.

Wówczas pozwana zadzwoniła na infolinię banku, gdzie dowiedziała się, że o zawarciu umowy pożyczki.

Po uzyskaniu powyższej informacji pozwana złożyła reklamację, która została uznana przez bank za niezasadną. W odpowiedzi na reklamację bank wskazał, że konto pozwanej zostało obciążone, ponieważ zostały dostarczone wszystkie wymagane dane autoryzacyjne, dlatego po stronie banku brak jest jakiegokolwiek błędu.

Następnie pozwana złożyła drugą reklamację, która pozostała bez odzewu ze strony banku.

( zeznania B. S. – protokół rozprawy – 00:02:27 k. 172v; odpowiedź na reklamację, k. 48-50, kopia pisma, k. 50)

W dniu 2 września 2022 roku pozwana złożyła w Komandzie Powiatowej Policji w T. zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa. Sprawa została przekazana Wydziałowi do walki z Przestępczością Gospodarczą Komendy Miejskiej Policji w O..

M. D., V. L. i inne, bliżej nieustalone osoby w dniu 1 września 2022 roku oraz w dniu 2 września 2022 roku w O. i w innym nieustalonym miejscu, za pośrednictwem sieci Internet, działając wspólnie i w porozumieniu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uzyskali w nieustalony sposób informację, do której nie byli uprawnieni w postaci dostępu do rachunku bankowego numer (...) prowadzonego przez (...) S.A. na rzecz B. S. i doprowadzili ją do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że nie będąc do tego uprawnionym wpłynęli na automatyczne przetwarzanie danych i po uprzednim wygenerowaniu z poziomu systemu bankowości elektronicznej kodu Blik, dokonali wypłaty kwoty 400 zł z bankomatu zlokalizowanego przy al. (...) w O., a następnie wprowadzili w błąd pracownika banku (...) S.A. co do swojej tożsamości zaciągając kredyt w kwocie 15.000 zł i całość kwoty kredytu przelał czterema przelewami w kwotach 10.000 zł, 1.000 zł, 2.000 zł i 2.000 zł na różne rachunki bankowe, czym doprowadzili do niekorzystnego rozporządzenia mieniem Bank (...) S.A. z siedzibą w W., przy czym z popełnienia przestępstwa uczynili sobie stałe źródło dochodu, tj. o przestępstwo z art. 267 §3 k.k. w zb. z art. 287 §1 k.k. w zb. z art. 297 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k.

( kopia zawiadomienia o przestępstwie, k. 148-149; kopia pisma, k. 51; kopia postanowień o przedstawieniu zarzutów, k. 154-169; kopia pisma, k. 86)

Pismem z dnia 4 stycznia 2023 roku bank (...) S.A. wezwał B. S. do zapłaty w terminie 14 dni kwoty 1.191,31 zł z tytułu utrzymującego się zadłużenia pod rygorem rozwiązania umowy pożyczki w trybie wypowiedzenia.

Wobec braku zapłaty, w piśmie z dnia 4 lutego 2023 roku bank (...) S.A. złożył wobec B. S. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki.

(wezwanie, k. 17; wypowiedzenie umowy, k. 18, historia listów, k. 20)

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy w postaci kopii dokumentów złożonych przez obie strony postępowania oraz przez Komendę Miejską Policji w O., których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron oraz nie budziła w tym zakresie wątpliwości Sądu, a ponadto w postaci zeznań pozwanej B. S., którym Sąd dał wiarę w całości.

Okoliczności faktyczne istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy pozostawały co do zasady poza istniejącym między stronami sporem. Bezsporny był w szczególności fakt, że pozwana nie zawierała z powodem osobiście umowy pożyczki, fakt że do zawarcia umowy w imieniu pozwanej doszło w wyniku popełnienia przestępstwa przez osoby trzecie, które w nieustalony sposób uzyskały dane autoryzacyjne oraz dostęp do jej rachunku bankowego i wprowadziły pracownika banku w błąd co do swojej tożsamości, a także fakt, że bank wykonał zawartą w ten sposób umowę wpłacając na rachunek pozwanej kwotę 15.000 zł, która następnie została przetransferowana przez osoby dokonujące przestępstwa na inne rachunki bankowe.

Wprawdzie zarówno M. D., jak również V. L. nie zostali skazani prawomocnymi wyrokami karnymi z uwagi na zawieszenie postępowania przygotowawczego, toteż jednak zważywszy na regulację art. 11 k.p.c., Sąd w przedmiotowej sprawie byłby związany wyłącznie prawomocnym wyrokiem skazującym co do faktu popełnienia przestępstwa. Innymi słowy, w przedmiotowej sprawie, Sąd mógł dokonać własnych ustaleń w tym zakresie, co też należało uczynić w oparciu o załączone dokumenty z postępowania karnego, zeznania pozwanej oraz, pomocniczo, historię operacji na rachunku bankowym, zgodnie z którą pieniądze zostały wypłacone na rzecz posiadaczy rachunków bankowych o wschodnioeuropejskich imionach i nazwiskach.

Powód, jako źródło swojego roszczenia wskazywał na przedmiotową umowę pożyczki, jednakże w piśmie procesowym z dnia 30 października 2024 roku wskazywał, że „jest prawdopodobne, że pozwana padła ofiarą oszustwa”, że „mogła być wprowadzona w błąd, ale przez osobę trzecią, która nie ma nic wspólnego z powodowym bankiem”, że „pełną odpowiedzialność za to, że pozwana została oszukana ponosi sama pozwana”, że „bank nie ponosi za takie działania osób trzecich żadnej odpowiedzialności”, że „odpowiedzialność za skutki phishingu ponosi więc sama pozwana, bowiem to właśnie pozwana w sposób rażąco niedbały naruszyła podstawowe zasady bezpieczeństwa” oraz że „jednoznacznie wyrażona przez nią wola zaciągnięcia pożyczki została wyrażona w sposób, jaki uzgodniła z bankiem zawierając umowę o dostęp elektroniczny do rachunku”.

Z powyższego stanowiska powoda wynika, że nie kwestionuje on co do zasady wskazywanych przez pozwaną okoliczności, w jakich miało dojść do zawarcia umowy pożyczki. Wynika z niego jednak również, że oświadczenie osób trzecich złożone w imieniu pozwanej w wyniku przestępstwa jest przez powoda uznawane za oświadczenie samej pozwanej, a to z uwagi na fakt, że wola zawarcia umowy została wyrażona w sposób uzgodniony z bankiem oraz z uwagi na akcentowaną przez powoda winę pozwanej za to, że padła ofiarą tzw. phishingu. W konsekwencji powód uznaje umowę pożyczki za skutecznie zawartą między stronami i zobowiązującą pozwaną do zwrotu kapitału wpłaconego na jej rachunek. Powyższe stanowisko przenosi zatem istniejący między stronami spór z płaszczyzny okoliczności faktycznych sprawy na grunt prawnej oceny powództwa.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi umowa pożyczki ekspresowej numer (...) P./2022 zawarta w dniu 1 września 2022 roku przez nieznanych sprawców na rzecz pozwanej i przy wykorzystaniu prowadzonego dla niej przez powoda rachunku bankowego.

Ogólne uregulowanie umowy pożyczki zawiera art. 720 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Przedstawiona przez powoda umowa pożyczki pod względem prawnym stanowi umowę o kredyt konsumencki zawieraną na odległość w rozumieniu ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2019 roku, poz.1083). Zgodnie z art. 3 ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się bowiem umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Jak stanowi art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się również umowę pożyczki. W myśl art. 5 pkt 13 umową o kredyt konsumencki zawieraną na odległość jest umowa o kredyt konsumencki zawierana z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, o której mowa w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 1 ustawy o prawach konsumenta, która zastąpiła ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, umową zawieraną na odległość jest umowa zawarta z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.

Istota umowy zawieranej na odległość polega więc na tym, że do składania oświadczeń woli między konsumentem, a przedsiębiorcą dochodzi za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, bez ich jednoczesnej fizycznej obecności i bez względu na rodzaj wykorzystanego środka.

Oświadczenie woli definiowane jest powszechnie jako zewnętrzny przejaw wewnętrznej decyzji (czyli powzięcia woli) osoby dokonującej czynności prawnej wywołania określonych skutków prawnych. Niezbędnymi składnikami oświadczenia woli jest zatem z jednej stronu wola strony czynności prawnej, z drugiej zaś wyraz tej woli (uzewnętrznienie). Jego złożenie następuje w zamiarze dokonania czynności zmierzającej do wykreowania, zmiany albo zniesienia stosunku cywilnoprawnego. W myśl art. 60 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 1998 roku (III CKN 531/97), złożenie oświadczenia (ujawnienie) woli może wprawdzie nastąpić przez jakiekolwiek zachowanie się ujawniające tę wolę, jednakże w świetle okoliczności towarzyszących musi to być taki przejaw, który w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę tej osoby wywołania skutków prawnych objętych treścią czynności prawnej.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela (art. 95 § 1 k.c.), którego umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo) (art. 96 k.c.), a czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (art. 95 §2 k.c.).

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że zawarcie umowy możliwe jest wyłącznie w wyniku zachowań stron dokonywanej czynności prawnej stanowiących dostatecznie uzewnętrzniony i zrozumiały wyraz ich woli albo w wyniku zachowań ich należycie umocowanych przedstawicieli. Płynie stąd kolejny wniosek, że zawarcie umowy między stronami oznaczonymi w umowie nie dochodzi do skutku w sytuacji, w której osoba trzecia dokonuje tej czynności w imieniu innej osoby, jeżeli nie jest do tego należycie umocowaną (np. w sytuacji, kiedy dokonujący czynności podszywa się pod stronę umowy). Umowa taka (nawet jeżeli jej zawarcie nastąpiło – zakładając czysto hipotetycznie – częściowo z powodu niedbalstwa osoby, w której imieniu czynność została dokonana) nie wiąże tej osoby, bowiem po jej stronie nie istniała wola jej zawarcia, a wyrażenie woli, która w rzeczywistości nie istniała, nie zostało dokonane przez stronę umowy ani przez jej należycie umocowanego przedstawiciela, lecz przez osobę trzecią bez należytego umocowania.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że umowa pożyczki numer (...) datowana na dzień 1 września 2022 roku zawarta na odległość z (...) S.A. przez nieznanych sprawców podszywających się pod B. S., z wykorzystaniem jej rachunku bankowego i danych autoryzacyjnych nie została skutecznie zawarta. Oceny tej nie zmienia akcentowany przez powoda fakt, że „wola zaciągnięcia pożyczki została wyrażona w sposób, jaki uzgodniła z bankiem zawierając umowę o dostęp elektroniczny do rachunku”. Sposób zawarcia umowy nie może bowiem przesądzać o istnieniu woli zawarcia umowy. W konsekwencji w ocenie Sądu pozwana nie była związana treścią tej umowy, a zatem po stronie pozwanej nigdy nie powstało zobowiązanie do zwrotu pożyczki zgodnie z postanowieniami umowy, zaś po stronie powodowego banku nie powstało odpowiadające temu zobowiązaniu roszczenie.

Jedynie nawiasem należy wskazać, że przedmiotową umowę należałoby uznać za niezawartą nawet, gdyby sprawa była oceniana w oderwaniu od ustalonych przez Sąd okoliczności faktycznych, w których doszło do złożenia oświadczenia woli w imieniu pozwanej, ponieważ powód nie przedstawił jakiegokolwiek dowodu, który świadczyłby o wyrażeniu przez pożyczkobiorcę woli zawarcia umowy pożyczki i obrazowałby przebieg procesu jej zawierania.

Niezależnie od powyższej oceny, nawet gdyby przyjąć, że pomiędzy stronami postępowania doszło do zawarcia umowy, winna ona zostać uznana za nieważną. Jak stanowi bowiem art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnych wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W przedmiotowej sprawie ustalono, że M. D., V. L. i inne, bliżej nieustalone osoby popełniły na szkodę Banku (...) S.A. z siedzibą w W. oraz na szkodę B. S. czyny zakwalifikowane z art. 267 § 3 k.k. w zb. z art. 287 §1 k.k. w zb. z art. 297 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k., które sprowadzały się m.in. do zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki. Niewątpliwie czyny te stanowiły „czynności prawne sprzeczne z ustawą” w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i pociągałyby za sobą nieważność omawianej czynności prawnej.

Z uwagi na stanowisko powoda, który wskazywał, że „pełną odpowiedzialność za to, że pozwana została oszukana ponosi sama pozwana” i dalej, że „odpowiedzialność za skutki phishingu ponosi sama pozwana, bowiem to właśnie pozwana w sposób rażąco niedbały naruszyła podstawowe zasady bezpieczeństwa” należało również rozważyć, czy po stronie pozwanej powstała wobec powoda odpowiedzialność deliktowa na zasadzie winy. Zgodnie bowiem z treścią art. 415 k.c., kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Powstanie odpowiedzialności z czynu niedozwolonego na zasadzie winy uzależnione jest od kumulatywnego spełnienia czterech przesłanek, do których należą: 1) wystąpienie zdarzenia wywołującego szkodę, 2) powstanie szkody, 3) adekwatny związek przyczynowy między tym zdarzeniem, a szkodą oraz 4) wina sprawcy za powstanie zdarzenia będącego źródłem szkody. Zgodnie z dominującą w doktrynie i orzecznictwie teorią winy, jej istnienie uzależnione jest od bezprawności zachowania rozumianej, jako sprzeczność działania lub zaniechania z obowiązującym porządkiem prawnym oraz od zamiaru sprawcy albo jego niedbalstwa rozumianego, jako niedołożenie należytej staranności. Winę można przypisać zatem w sytuacji, w której istnieją podstawy do negatywnej oceny zachowania zarówno z punktu widzenia obiektywnego (prawnego) jak i subiektywnego (zamiar albo niedbalstwo). Z kolei adekwatny związek przyczynowy zachodzi wówczas, gdy następstwa zdarzenia wywołującego szkodę są normalnymi następstwami, jakie tego rodzaju zdarzenie jest w ogóle w stanie wywołać. Możliwość przypisania odpowiedzialności na zasadzie winy wymaga udowodnienia, że zostały spełnione wszystkie podstawowe przesłanki, od których odpowiedzialność ta jest uzależniona. Ciężar dowodowy w tym zakresie spoczywa co do zasady na poszkodowanym, zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c., bowiem to poszkodowany wywodzi z tych okoliczności korzystne dla siebie skutki prawne.

W świetle okoliczności faktycznych sprawy nie ulega wątpliwości, że miało miejsce zdarzenie w postaci zawarcia przez sprawców, na odległość przy wykorzystaniu danych autoryzacyjnych pozwanej, umowy pożyczki, że doszło do wypłaty na tej podstawie na rachunek pozwanej kwoty kapitału pożyczki, a następnie do jej wytransferowania z rachunku pozwanej, że doszło do powstania szkody w majątku powoda oraz że między tym zdarzeniem, a szkodą zachodził adekwatny związek przyczynowy. Ustalone przez Sąd okoliczności faktyczne sprawy pozwalają przypisać jednak winę za zdarzenie wywołujące szkodę wyłącznie osobom, które podszywając się pod powódkę złożyły w jej imieniu oświadczenie woli, a następnie wytransferowały uzyskane w ten sposób środki z jej rachunku. Brak jest natomiast podstaw faktycznych do przypisania pozwanej jakiegokolwiek stopnia winy ocenianej zarówno z punktu widzenia obiektywnego, jak i subiektywnego. Powód, na którym spoczywał ciężar udowodnienia winy B. S. nie przedstawił na tę okoliczność jakichkolwiek dowodów, ograniczając się jedynie do podnoszenia twierdzeń, że „odpowiedzialność za skutki phishingu ponosi sama pozwana, bowiem to właśnie pozwana w sposób rażąco niedbały naruszyła podstawowe zasady bezpieczeństwa”. Podnosząc te twierdzenia powód w sposób ogólny opisał działanie mechanizmu phishingu, nie wykazał jednak w jaki dokładnie sposób pozwana „naruszyła podstawowe zasady bezpieczeństwa” i doprowadziła w ten sposób do przejęcia przez sprawców przestępstwa jej danych autoryzacyjnych.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala jednoznacznie na ustalenie jaki udział miała pozwana w utracie danych. Wprawdzie, szczegółowo przesłuchana, B. S. sama wskazywała, że kilka miesięcy przed popełnieniem przestępstwa przez sprawców chciała skorzystać z aplikacji (...) i że to właśnie podczas zakładania konta w tej aplikacji mogło dojść do przejęcia jej danych, jednakże materiał dowodowy sprawy nie pozwala ani na jednoznaczne potwierdzenie tych przypuszczeń ani na przypisanie winy pozwanej, za naruszenie warunków bezpieczeństwa przy zakładaniu konta w aplikacji. W ocenie Sądu nie każdy wyciek danych musi pozostawać w związku z aktywnością osoby, której dane zostały przejęte. Dla przypisania winy danego podmiotu za utratę jego danych konieczne jest zatem udowodnienie naruszenia przez niego zasad bezpieczeństwa. W konsekwencji powyższego należało przyjąć, że pozwana nie ponosi wobec powoda również odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy.

Niezależnie od powyższego należy jednak zauważyć, że kwota pożyczki w wysokości 15.000 zł zasiliła na pewien moment rachunek pozwanej, dlatego Sąd dokonał również oceny, czy po stronie B. S. mogła powstać odpowiedzialność wobec powoda na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W tym kontekście należy wskazać, że zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten wprowadza trzy podstawowe przesłanki powstania roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia tj. uzyskanie korzyści majątkowej (wzbogacenie), kosztem innej osoby (zubożenie) oraz brak podstawy prawnej dla takiego przysporzenia. W myśl art. 410 k.c. powyższe dotyczy w szczególności świadczenia nienależnego, z którym mamy do czynienia wówczas gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Istotą nienależnego świadczenia jest brak leżącego u jego podstaw zobowiązania osoby świadczącej, przy czym wadliwość ta musi przybrać postać określoną w art. 410 §2 k.c. Przepis ten zawiera zaprezentowany wyżej, zamknięty katalog czterech przypadków (kondykcji) rodzących obowiązek zwrotu nienależnie otrzymanego świadczenia. Zaistnienie jednej z kondykcji powoduje powstanie po stronie osoby, która świadczenie spełniła, jako zubożonego, roszczenia o zwrot wartości nienależnego świadczenia w stosunku do osoby, która w ten sposób została bezpodstawnie wzbogacona. Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody (art. 406 k.c.). Zgodnie jednak z art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Przepis ten przewiduje negatywną przesłankę zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, która polega na zużyciu lub utracie korzyści w sposób prowadzący do zmniejszenia, a nawet całkowitego wyłączenia wzbogacenia.

Mając na uwadze fakt, że kwota 15.000 zł została wpłacona przez powoda na rachunek osobisty pozwanej należy przyjąć, że środki te weszły na pewien krótki moment do jej majątku mimo braku (z uwagi na bezskuteczność umowy pożyczki) podstawy prawnej takiego przysporzenia. Środki te zostały jednak przez pozwaną utracone na skutek ich wytransferowania przez sprawców oszustwa z rachunku pozwanej na inne konta, a zatem pozwana nie jest już wzbogacona, co zgodnie z art. 409 k.c. wyłącza obowiązek zwrotu środków na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. W konsekwencji po stronie pozwanej nie zachodzi również obowiązek zwrotu na rzecz powoda wypłaconych przez niego środków na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Podsumowując całokształt powyższych rozważań należy wskazać, że powodowi nie przysługuje wobec pozwanej roszczenie o zwrot udzielonej pożyczki z uwagi na bezskuteczność umowy zawartej w imieniu pozwanej przez nieznanych sprawców, nie przysługuje mu również roszczenie o naprawienie szkody na zasadzie winy z uwagi na brak możliwości przypisania jej B. S., a ponadto powodowi nie przysługuje także roszczenie wobec pozwanej o zwrot wypłaconych środków na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, z uwagi na utratę tych środków w sposób wyłączający stan wzbogacenia pozwanej.

Pozwana wygrała sprawę w całości, przy czym po jej stronie nie powstały w toku postępowania żadne koszty procesu, w związku z czym, wydane rozstrzygnięcie nie zawierało orzeczenia o obowiązku ich zwrotu.

Z uwagi na powyższe, orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w rep. C;

2.  projekt sporządził asystent D. R. – zaakceptowano;

3.  odnotować w kontrolce uzasadnień jako złożone po terminie – usprawiedliwione (zwolnienie lekarskie referenta i urlop okolicznościowy);

4.  doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi powoda;

5.  w przypadku niezłożenia apelacji – przedłożyć akta za miesiąc celem stwierdzenia prawomocności.

Dnia 21 lipca 2025 roku

Asesor sądowy Kacper Kot